Znaczenie weryfikacji procesu mycia w produkcji środków farmaceutycznych

Walidacja procesu mycia ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia skuteczności czyszczenia sprzętu oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa i integralności API (Active Pharmaceutical Ingredients, aktywnych składników farmaceutycznych) oraz gotowych produktów farmaceutycznych.  

Ecolab cleaning validation expert testing the cleanliness of a pharmaceutical production drum

Procedury sprzątania, które są dobrze udokumentowane, zrozumiałe dla operatorów i konsekwentnie stosowane, mają decydujące znaczenie w wytwarzaniu produktów wolnych od zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia mogą być wprowadzane przez przeniesienie (w produktach farmaceutycznych lub API) z jednej partii produkcyjnej do drugiej, środków myjących, mikroorganizmów lub przez inne materiały, np. cząstki obecne w powietrzu lub surowce. Podsumowując, celem procesu sprzątania jest pozbycie się materiałów zanieczyszczających produkty i nie-produkty. Procesy sprzątania muszą zostać zatwierdzone przy użyciu zatwierdzonych metod analitycznych, tj. metod, które są praktyczne, osiągalne i sprawdzalne.

Walidacja obejmuje udokumentowane dowody wykazujące, że proces będzie konsekwentnie wytwarzał produkt, który spełnia wcześniej ustalone czynniki specyfikacji i jakości. Walidacja procesu sprzątania bazuje na udokumentowanym zbiorze dowodów, które dają pewność, że zespół urządzeń lub element wyposażenia może być czyszczony w sposób niezawodny i powtarzalny, według wcześniej określonych i akceptowalnych limitów. Aby zapewnić gotowość do audytuów, programy sprzątania i ich skuteczność muszą być rygorystycznie dokumentowane.


„Walidacja procesu mycia jest udokumentowanym dowodem na to, że zatwierdzona procedura czyszczenia usunie w sposób powtarzalny poprzedni produkt lub środki czyszczące stosowane w sprzęcie poniżej naukowo ustalonego maksymalnego dopuszczalnego poziomu przeniesienia”.

- PIC/S Przewodnik zasad GMP dla produktów leczniczych; Załącznik 15 Kwalifikacja i walidacja


Kiedy wymagana jest walidacja procesu mycia?

Procedury walidacji mycia są zawsze wymagane, gdy następuje zmiana produkcyjna, która może mieć potencjalny wpływ na osady, które muszą być usunięte z powierzchni stykających się z produktem. Zmiany te obejmują, ale nie ograniczają się do takich elementów jak:

  1. nowe procesy lub wyposażenie,
  2. zmiany w procedurze czyszczenia,
  3. zmiany składu produktów,
  4. zmiany sprzętu (logicznego i mechanicznego),
  5. zmiany jakości wody lub zmiany w instalacji,
  6. zmiany środka myjącego,
  7. zmiany składu surowców. 


Kiedy walidacja procesu mycia nie jest wymagana?

Procedury walidacji mycia nie są wymagane, gdy:

  1. Sprzęt jest przeznaczony do jednego produktu
  2. Stosowany jest sprzęt lub części jednorazowego użytku
  3. Sprzęt jest myty w przerwach między wytwarzaniem tej samej partii produktów


„Jeżeli proces mycia jest stosowany tylko pomiędzy partiami tego samego produktu (lub różnymi partiami tego samego półproduktu w procesie masowym), firma musi jedynie spełnić kryterium „czystości wizualnej” sprzętu. Takie procesy mycia między partiami nie wymagają walidacji”.

- Walidacja procesów mycia, 7/93, Agencja ds. Żywności i Leków (FDA)


Jednakże, FDA 21 CFR (Kodeks Przepisów Federalnych) 211.67(a) wymaga, aby każdy sprzęt, w tym sprzęt dedykowany i wielofunkcyjny, był „czyszczony, konserwowany oraz, odpowiednio do charakteru leku, dezynfekowany lub sterylizowany w odpowiednich odstępach czasu, aby zapobiec nieprawidłowemu działaniu lub zanieczyszczeniu, które mogłoby wpłynąć na bezpieczeństwo, charakter, moc, jakość lub czystość produktu leczniczego, wykraczające poza oficjalne lub inne ustalone wymagania”.

Co powinien zawierać proces walidacji mycia?

Walidacja procesu mycia to system, którego celem jest zapewnienie, że procedura czyszczenia jest powtarzalna i niezawodna. Proces walidacji mycia wymaga serii udokumentowanych dowodów, które obejmują m.in:

  1. Korporacyjną politykę walidacji mycia
  2. Główny plan walidacji mycia 
  3. Procedurę mycia, która zawiera
    • Ramy czasowe między zakończeniem produkcji a rozpoczęciem procedur sprzątania
    • Procedury sprzątania, które mają być stosowane dla każdego produktu farmaceutycznego, każdego systemu produkcyjnego lub każdej części wyposażenia.  Procedury te muszą być ujednolicone w ramach funkcji produkcyjnych i jakościowych.  Procedury sprzątania obejmują sprzęt, sprzęt używany do produkcji, podziału lub pobierania próbek produktu leczniczego, materiału w trakcie procesu lub surowca. Sprzęt ten musi być regularnie czyszczony, co powinno obejmować:
      • mycie między zmianami
      • w razie potrzeby okresowe mycie podczas kampanii
      • dedykowane czyszczenie sprzętu po zakończeniu kampanii
  4. Szkolenie operatora
    • Kontrola wizualna
    • Procedury pobierania próbek (wymaz/płukanie)
    • Etapy mycia
    • Przygotowanie roztworów myjących
    • Coroczne badanie wzroku
  5. Protokół walidacji mycia
    • Procedury pobierania próbek, w tym uzasadnienie metodologii pobierania próbek.
    • Wyraźnie określone miejsca poboru próbek.
    • W stosownych przypadkach dane dotyczące badań.
    • Metody analityczne, w tym granica wykrywalności i granica oznaczalności.
    • Kryteria akceptacji, w tym uzasadnienie ustalenia konkretnych limitów.
    • Sprawozdanie podsumowujące
    • Program przeglądów okresowych w celu rutynowego monitorowania procesu mycia

Jakie są konsekwencje nieodpowiedniego przeprowadzenia walidacji mycia?

Zgodnie z globalnymi wymogami prawnymi, należy wdrożyć odpowiedni program walidacji mycia, aby zagwarantować, że produkt nie jest zanieczyszczony żadnymi niepożądanymi osadami, które mogą zagrozić bezpieczeństwu, charakterowi, mocy, czystości i jakości produktu końcowego. Z ostatnich pięciu (5) lat obserwacji rutynowych inspekcji wynika, że obserwacje związane z walidacją mycia stale znajdowały się w pierwszej piątce ustaleń. Koszt prawidłowego przeprowadzenia walidacji procesu mycia za pierwszym razem jest znacznie niższy niż koszt walidacji mycia w ramach działań naprawczych wynikających z przepisów. W skrajnych przypadkach może dojść do natychmiastowego zamknięcia zakładu produkcyjnego z powodu braku odpowiedniego programu walidacji procesu mycia.

W jaki sposób eksperci Ecolab ds. walidacji czystości mogą pomóc Państwu w przeprowadzeniu udanej walidacji?

Ecolab Life Sciences dysponuje zespołem wykwalifikowanych i doświadczonych ekspertów technicznych, którzy pomagają klientom w ich potrzebach związanych z walidacją procesu mycia. Eksperci techniczni firmy Ecolab są przygotowani do pomocy klientom w optymalizacji istniejących programów walidacji procesu mycia oraz w opracowywaniu nowych programów. Dodatkowo, zespół techniczny Ecolab zapewnia kompleksowe wsparcie walidacji procesu mycia, aby zapewnić, że programy walidacji czyszczenia są bezpieczne, wydajne i zgodne z przepisami.


Ecolab life sciences logo with cleaning and sanitation supplies

Ecolab Life Sciences

Dział Life Sciences firmy Ecolab zajmuje się opracowywaniem najlepszych możliwych produktów i usług, które mają na celu wspieranie naszych klientów z branży farmaceutycznej i produktów do higieny osobistej.

Powiązane artykuły o tematyce farmaceutycznej